Kultur Area Jawa di Jawa Timur tentang Upacara Pindahan Rumah (Boyongan)/ Culture area in East Java on Java Ceremony Moving House (Boyongan) in Madiun City FOR GENERAL SOSIOLOGY


Kultur Area Jawa di Jawa Timur tentang Upacara Pindahan Rumah (Boyongan)

(Sumber: Supriyanto, Henri.1997. Upacara Adat Jawa Timur. Surabaya: Dinas Pariwisata dan Kebudayaan Daerah Daerah Provinsi Daerah Tingkat I Jawa Timur.)

Daerah Tingkat II, Kotamadya Madiun
               
                Masyarakat tradisional Jawa masih mempercayai kehadiran hari baik dan hari kurang baik, bahkan amat buruk bila digunakan untuk pindah tempat tinggal atau boyongan omah. Pindahan tempat tinggal berbeda dengan pindahan tempat tinggal untuk sementara atau “tetirah, tirah”.

                Keluarga akan pindah rumah disarankan memilih hari baik oleh karena itu harus mengenal “petungan Jawa” atau perhitungan nilai hari dan “pasaran”. Nilai hari dan pasaran secara konvensional di tetapkan sebagai berikut;

Hari (Days)
Neptu
Pasaran (Market)
Neptu
Akhad (Sunday)
5
Kliwon
8
Senen (Monday)
4
Legi
5
Selasa (Tuesday)
3
Pahing
9
Rabu (Wednesday)
7
Pon
7
Kamis (Thursday)
8
Wage
4
Jumat (Friday)
6


Setu/ Sabtu (Saturday)
9



                Pindahan tempat tinggal (boyongan ngalih omah) disarankan untuk melihat neptu hari dan pasaran, misalnya hari Selasa (3) dan Wage (4); hari selasa Wage neptunya 3+4=7, pada hari tersebut diharapkan tidak berpindah rumah ke arah barat.

                Ketentuan umum “boyongan ngalih omah” ditetapkan sebagai berikut:

Jumlah Neptu (Totally of Neptu)
Dilarang ke arah (forbiddent towards)
Jumlah Neptu (Totally of Neptu)
Dilarang ke arah (forbiddent towards)
7
Barat (West)
8
Utara (North)
9
Timur (East)
10
Selatan  (South)
11
Timur (East)
12
Barat (West)
13
Utara (North)
14
Selatan (South)
15
Barat(West)
16
Selatan (South)
17
Barat(West)
18
Utara (North)


Masyarakat modern cenderung mengabaikan tradisi di atas. Upacara adat boyongan ini diambil di daerah Taman (Madiun).

Kronologis Upacara

                Pada awal upacara pewara memberitahukan makna boyonan secara tradisional di daerah Madiun.
                Penunggu rumah (seorang pria dan wanita) merupakan lambang Kyai Danyang dan Nyai Danyang, yang menjaga rumah  yang akan ditempati oleh penghuni baru.
                Penunggu rumah inilah yang menyambut kedatangan penghuni baru diiringi kdingan dan ulasan makna dan hakekat pindah rumah (boyongan pindhah panggonan) oleh pewara.
                Keluarga yang berpindah rumah, digambarkan sebagai pujangga yang diiringi oleh anggota keluarga dan kerabatnya.

Perlengkapan boyongan

a) Pujangga (calon penghuni baru) membawa lampu teplok.

b) Pujangga diikuti oleh dua orang anak dan dua orang tuanya.

c) bapak pujangga memikul tikar dan bantal sambil membawa sapu, sedang Ibu menggendong tempat beras (daringan) sambil membawa kendi.

d) Para kerabat pujangga, masing-masing membawa perlengkapan sesaji atau kenduri.

Adegan pertemuan pujangga dan dayang diiringi gamelan Jawa, gending Ketawang.

Kutipan dialog upacara boyongan

1) Tamu (guest)                                                : “Assalamualaikum warohmatullahi wabarokatu.”

2) Penunggu  (watchmen)           : “Wa’alaikumsalam warohmatullahi wabarokatu.”

3) Tamu(guest)                                 : “Badhe nyuwun pirsa, mriki punika griyanipun sinten?”

4)Penunggu  (watchmen)            : “Oh, punika griyanipun Pak ….”

5) Tamu(guest)                                 : “Lajeng mriki punika klebet bumi pundi?”

6) penunggu  (watchmen)           : “menawi mriki punika klebet bumi Sugih Waras.”

7) Tamu (guest)                                                : “kok saget kasebat bumi Sugih Waras punika kados pundi liripun?”

8) Penunggu (watchmen)            : “Oh … mekaten, pramila kasebat bumi Sugih Waras punika liripun, sok sintena ingang dumugi ing ngriki, badhe pikantuk kesarasan. Ugi sinten kemawon ingkang menggen wonten bumi mriki, inggih badhe pikantuk kesarasan. Semanten ugi ingkang nilaraken bumi mriki, ugi badhe pikantuk kesarasan. Lajeng sejatosipun sampeyan punika sinten?”

9) Tamu (guest)                                : “Menawi kulo punika tiyang kabur kanginan ingkang dereng gadhah papan panggenan. Pramila anggen kula sowan punika kalawau, menawi kepareng badhe ngenger wonten ing griya ngriki.”

10)Penunggu(watchmen)            : “badhe ngenger? Punapa sampeyan krasan? Wong awon mekaten, tur reget sanget, punapa malih kula niki mboten nggadhah punapa-punapa.”

11) Tamu (guest)                              :” Insyaallah kraos. Kula ngriki punika sampun mbeta pirantos piyambang ingkang jangkep. Kados lampu punika kangge pepajar anggen kula manggen lan pados pagesangan. Sapu ingkang badhe kula angge ngresiki rereget ingkang wonten ngelebet utawi sak jawinipun griya. Klasa lan bantal punika kula beta minangka pirantos anggen kula nyipeng wonten mriki supados saget tentrem sak kulawarga kula sedaya. Ugi punika Semah kula sampun mbeta pangan sak cekapipun, ingkang kangge nyekapi kabetahan kula sak kaluwarga. Ugi ingkang mboten kawon pentingipun, kula sakaluwarga punika sampun sangu syahadat, fatekhah, panetep panata agama lan kawulujengan, ingkang kangge sangu kula bebrayan wiwit wonten ndonya ngantos dumugi ngakherat mengke.”

12) Penunggu (watchmen)          : “menawi sedaya pirantos sampun jangkep, mangga sampeyan ngenger wonten mriki, kula tampi, wilujeng wiwit sapunika ngantos ing saklaminipun.

Tamu masuk rumah, dilangsungkan upacara kenduri dipimpin pujangga, sebagai syukur kepada Tuhan
Yang Maha Esa.

IN ENGLISH (with google translate Indonesian-english):

Culture area in East Java on Java Ceremony Moving House (Boyongan) in Madiun City
(Source: Supriyanto, Henri.1997. Ceremony in East Java. Surabaya: Regional Department of Tourism and Culture Provincial Level Region East Java.)
Regional Level II, Madison Municipality
Traditional Javanese society still believe in the presence of good days and less good days, even very poorly suited to be resettled or boyongan omah. Moving residence is different from residential relocation to temporary or "sanitarium, tirah".
Families are moving home are advised to choose a good day should therefore be familiar with "petungan Java" or the calculation of the value of the day and the "market". Value today and in the conventional market is set as follows;

Hari (Days)
Neptu
Pasaran (Market)
Neptu
Akhad (Sunday)
5
Kliwon
8
Senen (Monday)
4
Legi
5
Selasa (Tuesday)
3
Pahing
9
Rabu (Wednesday)
7
Pon
7
Kamis (Thursday)
8
Wage
4
Jumat (Friday)
6


Setu/ Sabtu (Saturday)
9



Moving residence (boyongan ngalih omah) is recommended to see Neptu day and the market, for example, on Tuesday (3) and Wage (4); Wage neptunya Tuesday 3 +4 = 7, the day is not expected to move the house to the west.
General provisions "boyongan ngalih omah" defined as follows:
Jumlah Neptu (Totally of Neptu)
Dilarang ke arah (forbiddent towards)
Jumlah Neptu (Totally of Neptu)
Dilarang ke arah (forbiddent towards)
7
Barat (West)
8
Utara (North)
9
Timur (East)
10
Selatan  (South)
11
Timur (East)
12
Barat (West)
13
Utara (North)
14
Selatan (South)
15
Barat(West)
16
Selatan (South)
17
Barat(West)
18
Utara (North)
Modern society tends to ignore the tradition above. Boyongan ceremonies are taken in the Park (Madison).
Chronological Ceremony
At the beginning of the ceremony pewara notify meaning boyonan traditionally in the area of ​​Madison.Keeper of the home (a man and a woman) is a symbol and Nyai Kyai Danyang Danyang, a guard house to be occupied by new residents.This is the house keeper who welcomed the new residents accompanied kdingan and review the meaning and essence of moving house (boyongan pindhah panggonan) by pewara.Families who move house, described as a poet, accompanied by family members and relatives.
Supplies boyongan
a) Poet (prospective new residents) bring the kerosene lamp.
b) poet followed by two children and two parents.
c) the father of the poet carry mats and pillows while carrying a broom, was mother holding the place of rice (daringan) carrying the pitcher.
d) The relatives of poets, each carrying equipment offerings or festivity.
The scene of the meeting accompanied by minstrels and ladies Javanese gamelan, gending Ketawang.
Citation dialog boyongan ceremony


a) Pujangga (calon penghuni baru) membawa lampu teplok.

b) Pujangga diikuti oleh dua orang anak dan dua orang tuanya.

c) bapak pujangga memikul tikar dan bantal sambil membawa sapu, sedang Ibu menggendong tempat beras (daringan) sambil membawa kendi.

d) Para kerabat pujangga, masing-masing membawa perlengkapan sesaji atau kenduri.

Adegan pertemuan pujangga dan dayang diiringi gamelan Jawa, gending Ketawang.

Kutipan dialog upacara boyongan

1) Tamu (guest)                                                : “Assalamualaikum warohmatullahi wabarokatu.”

2) Penunggu  (watchmen)           : “Wa’alaikumsalam warohmatullahi wabarokatu.”

3) Tamu(guest)                                 : “Badhe nyuwun pirsa, mriki punika griyanipun sinten?”

4)Penunggu  (watchmen)            : “Oh, punika griyanipun Pak ….”

5) Tamu(guest)                                 : “Lajeng mriki punika klebet bumi pundi?”

6) penunggu  (watchmen)           : “menawi mriki punika klebet bumi Sugih Waras.”

7) Tamu (guest)                                                : “kok saget kasebat bumi Sugih Waras punika kados pundi liripun?”

8) Penunggu (watchmen)            : “Oh … mekaten, pramila kasebat bumi Sugih Waras punika liripun, sok sintena ingang dumugi ing ngriki, badhe pikantuk kesarasan. Ugi sinten kemawon ingkang menggen wonten bumi mriki, inggih badhe pikantuk kesarasan. Semanten ugi ingkang nilaraken bumi mriki, ugi badhe pikantuk kesarasan. Lajeng sejatosipun sampeyan punika sinten?”

9) Tamu (guest)                                : “Menawi kulo punika tiyang kabur kanginan ingkang dereng gadhah papan panggenan. Pramila anggen kula sowan punika kalawau, menawi kepareng badhe ngenger wonten ing griya ngriki.”

10)Penunggu(watchmen)            : “badhe ngenger? Punapa sampeyan krasan? Wong awon mekaten, tur reget sanget, punapa malih kula niki mboten nggadhah punapa-punapa.”

11) Tamu (guest)                              :” Insyaallah kraos. Kula ngriki punika sampun mbeta pirantos piyambang ingkang jangkep. Kados lampu punika kangge pepajar anggen kula manggen lan pados pagesangan. Sapu ingkang badhe kula angge ngresiki rereget ingkang wonten ngelebet utawi sak jawinipun griya. Klasa lan bantal punika kula beta minangka pirantos anggen kula nyipeng wonten mriki supados saget tentrem sak kulawarga kula sedaya. Ugi punika Semah kula sampun mbeta pangan sak cekapipun, ingkang kangge nyekapi kabetahan kula sak kaluwarga. Ugi ingkang mboten kawon pentingipun, kula sakaluwarga punika sampun sangu syahadat, fatekhah, panetep panata agama lan kawulujengan, ingkang kangge sangu kula bebrayan wiwit wonten ndonya ngantos dumugi ngakherat mengke.”

12) Penunggu (watchmen)          : “menawi sedaya pirantos sampun jangkep, mangga sampeyan ngenger wonten mriki, kula tampi, wilujeng wiwit sapunika ngantos ing saklaminipun.

Guests entered the home, a feast was held ceremonies led poets, as thanksgiving to GodThe Almighty.


0 comments:

Post a Comment